De druk om hét te maken in het leven is groot. Al van jongs af aan worden kinderen dan ook gepusht om zo snel mogelijk zo veel mogelijk te kunnen en te leren. Het omzetten van zoveel mogelijk talent in zo goed mogelijk meetbare resultaten, daar draait het om. Een goede voorbereiding op het échte leven later? Misschien, maar leggen we met z'n allen niet een beetje te veel druk op onze jongste telgen? En vooral, waarom is het voor ouders zo belangrijk een kind te hebben dat 'uitblinkt' in vanalles en nog wat? Voor Tanith Carey van 'The Guardian' is alvast één ding duidelijk: "We moeten stoppen met zoveel druk op onze kinderen te leggen."
We leven in een competitiemaatschappij: alles kan beter, sneller en efficiënter, en dat zullen we geweten hebben ook. Al van voor de geboorte worden kinderen vandaag vaak klaargestoomd om als een bezetene in de wedstrijd die wij 'leven' noemen mee te draaien.
Wat begint met een dosis klassieke muziek om het ritmische gehoor van je baby alvast in de baarmoeder wat aan te wakkeren, zet zich na de geboorte lustig voort in de vorm van geheugenbevorderende memory-spelletjes, taalontwikkeldende Dora-cartoons, leerrijke spelcomputers en wekelijkse uitjes naar de zwemles nog voor je kind deftig de ene voet voor de andere kan zetten.
Met al dit spelend leren hopen ouders hun kind alvast met een kleine voorsprong aan aan de start van de race te brengen. Of al die 'stimulerende middelen' ook echt zo productief zijn als gehoopt, valt sterk te betwijfelen.
De geboorte van een competetiemaatschappij
'Pushy parenting' is uiteraard niets nieuws onder de zon. Al van in het Victoriaanse tijdperk wordt de status van de ouders afgemeten aan het niveau van 'goed gedrag en zeden' waarvan hun kinderen blijk geven. Terwijl het vroeger echter vaak ging om het algemeen fatsoen van je kroost, gaat het nu eerder om het intellectueel niveau dat ze weten te behalen. Ook alle niet-schoolgerelateerde talenten die ze daarnaast nog tentoon weten te spreiden, zijn erg welkom.
Deze ommezwier kwam er toen psychologen als Freud en Piaget duidelijk in kaart wisten te brengen dat ons leven van kinder- tot volwassentijd wel degelijk volgens een vast stramien verloopt. In fases binnen dewelke we telkens in meer of mindere mate vatbaar zijn voor bepaalde prikkels in het 'aanleren van dingen'. Voeg daar nog eens aan toe dat de manier waarop ouders met hun kind omgaan, in grote mate bepalend is voor diens psychologisch welzijn als volwassene, dan wordt de druk op de schouders van moderne ouders wel aanzienlijk groot.
Waarom ouders zo graag een kleine 'alleskunner' willen
Naast de grote psychologische verantwoordelijkheid die ouders deze dagen opgedrongen krijgen wat het succes van hun nageslacht betreft, was ook een wijziging in ons onderwijssysteem van grote invloed op de algemene intellectuele druk die er op kinderen wordt gelegd.
Vanaf het moment dat het systeem van de zogenaamde 'grammar schools' in actie trad, zo ergens rond het einde van de Tweede Wereldoorlog, sloop er een soort elitevorming binnen in ons onderwijs. Omdat de 'grammar schools' een kwalitatief hoogstaandere vorm van onderwijs voorstaan, maar daarnaast ook enkel toegankelijk zijn voor 'de beste' leerlingen uit de hoop, komt er een nieuwe druk van bovenuit om kinderen, nog voor ze aan hun schoolse loopbaan beginnen, op intellectueel vlak al zo ver mogelijk voorwaarts te brengen. De vraag: "Hoe maak ik mijn kind zo slim mogelijk?", is er dan ook eentje die veel jonge ouders deze dagen bezig houdt.
Spelend leren?
Op die ouderlijke onzekerheid, speelt de commerciële sector uiteraard handig in. In een mum van tijd ontstonden talloze spelen die de zintuigen, hersenfuncties en motorische capaciteiten van je kind op miraculeuze wijze de hoogte in zouden jagen. Van een springtouw dat je tegelijkertijd de maaltafels aanleert, tot educatieve tekenfilmpjes die je kind op jonge leeftijd de wetten van de fysica onder de neus wrijven en moderne spelcomputers op kindermaat; vanalles en nog wat wordt er ontwikkeld om ouders bij te staan in de over-educatie van hun kind.
Geen Einsteinbrein, wel angststoornis
Deze overvloed aan educatieve prikkels zorgt jammer genoeg niet voor de ontwikkeling van een 'Einsteinbrein', zo blijkt. In tegendeel zelfs: wanneer men een kind voortdurend allerlei kennis en lering naar het hoofd slingert, heeft dat een eerder negatieve invloed. Enerzijds heeft het kind door die overvloed aan prikkeling niet voldoende hersencapaciteit over om in te gaan op meer 'vitale vaardigheden'.
Anderzijds raakt door al te veel 'spelend leren' het onderscheid tussen leren en spelen al snel zoek. Doordat kinderen het gevoel krijgen voortdurend dingen te moeten bijleren, ervaren ze stress. Dit gevoel van stress werkt contraproductief: "Hoe meer stresshormoon de hersenen afscheiden, hoe minder groot de kans dat kinderen intellectueel vooruitgang boeken", zo zegt John Medina, moleculair bioloog en hersenspecialist. Eerder dan een nieuwe lichting aan hyperintellectuele Einsteins, zijn we bezig een generatie kinderen met angststoornissen, depressieve gevoelens en een gebrek aan academisch zelfvertrouwen te creëren.
Niet alleen ouders met de vinger wijzen
Uiteraard zijn niet alleen de ouders verantwoordelijk voor de grote druk die er vandaag op kinderen wordt gelegd. We leven nu eenmaal in een erg competitieve cultuur waarin zowel een steeds liberaler wordende overheid en een door intellectuele status geobsedeerd onderwijssysteem een danig handje toesteken.
Opdat kinderen opnieuw zouden kunnen genieten van een 'zorgeloze jeugd', wordt het dringend tijd dat hun ouders zich van de eigen druk op de schouders ontdoen: de druk om het ideale kind op te voeden. Het kind dat dan als het evenbeeld van hun eigen onberispelijke opvoeding moet doorgaan.
Ouders moeten dringend stoppen met hun kind op te voeden alsof het hun liefde alleen waardig is wanneer het beter is dan alle andere kinderen uit zijn klas. In plaats van goede cijfers op school of het uitblinken in één of andere sport, zouden beter het algemene geluk van het kind en zijn gevoel van veilige geborgenheid opnieuw de maatstaven worden van 'vlekkeloze opvoeding'.
Eigen mening
Het is een feit dat de kinderen enorm worden gepusht om hun talenten te tonen. De ouders willen resultaten zien en daarom leggen ze een zware druk op de schouders van de kinderen. Ze moeten een goed rapport halen, cijfers moeten goed zijn, de kinderen moeten één van de beste zijn van de klas, etc. Maar voor mij gaat het daar niet om. De kinderen hebben allemaal hun eigen talenten. De ene kan iets super goed waarin de andere iets minder is en omgekeerd. Ik vind het jammer dat de ouders daar zo mee bezig zijn.
Doordat de ouders de kinderen veel oefeningen laten maken, spelletjes spelen waardoor je zogezegd alles beter ga kunnen, lezen, etc. krijgen de kinderen daar stress door. Dit geeft een negatieve invloed op de kinderen. De ouders moeten eens beseffen dat hun kind op zijn eigen tempo en niveau moet ontwikkelen. Het is niet omdat de papa of mama zoveel procent heeft gehad en een bepaalde richting heeft gestudeerd, dat daarom het nageslacht juist hetzelfde moet doen.
Ik heb deze taferelen al eens meegemaakt op stage. Ik vind dit heel jammer. De leerkrachten merken dit aan de kinderen. Ze willen dit dan uitleggen aan de ouders maar die houden daar natuurlijk geen rekening mee. Zo ga je het tegenoverstelde bereiken met uw kinderen en dat is niet de bedoeling.